Çekingen Kişilik Bozukluğu Tedavisi

Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğu, C kümesi (kaygılı ve korkulu kişilik bozuklukları) içinde yer alır. Bu kişiler sosyal ketlenme yaşayan, yetersizlik duyguları hisseden ve eleştiriye karşı aşırı hassasiyet gösteren kişilerdir.

Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğu nedir?

Kaçıngan (Çekingen) Kişilik Bozukluğu, başkalarının değerlendirmesinden aşırı kaygı duyan bireylerde görülür. Bu kişiler, sürekli olarak başkalarının gözünde nasıl göründüklerini düşünür ve küçük bir hata yapmaktan—örneğin saçma bir söz söylemek ya da bir şeyi düşürmekten—yoğun şekilde korkarlar. Bu kaygı, yüzlerinin kızarması, ellerinin veya sesinin titremesi gibi bedensel tepkilerle kendini gösterebilir; bedensel belirtilerin fark edileceğini düşünmek de endişeyi daha da artırır.

Bu nedenlerle çekingen bireyler, sosyal ortamlardan ve toplumsal ilişkilerden uzaklaşma eğilimindedir. Sonuç olarak yalnız kalabilirler ve bu durum aile yaşamını, iş hayatını ve sosyal ilişkilerini olumsuz yönde etkileyebilir.

Çekingen (Avoidant) Kişilik Bozukluğu kimlerde görülür?

Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğu, çocukluklarında bakımverenleri tarafından sıklıkla eleştirilmiş, ihmal edilmiş, akranları ve kardeşleri tarafından zorbalığa uğramış, aşırı koruma amacıyla sosyalleşmesi engellenmiş kişilerde daha sık görülür.

Çekingen Kişilik Bozukluğunun belirtileri nelerdir?

Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğunun belirtileri aşağıda sıralanmıştır:

• Kişilerarası ilişkiler ve sosyallik gerektiren etkinliklerden kaçınırlar. Çünkü eleştiriye, onaylanmamaya ve reddedilmeye karşı son derece hassastırlar.
• Diğer insanlar tarafından gerçekten sevildiklerinden emin olmadıkları sürece onlara yaklaşmazlar. Bu nedenle çevrelerinde genellikle çok az yakın arkadaşları
• Yakın ilişkilerden utandırılmak, alay edilmek, küçük düşürülmek kaygılarıyla kaçınırlar.
• Sosyal ortamlarda, reddedilme veya eleştirilme kaygısı zihni sürekli meşgul eder.
• Yetersizlik duyguları nedeniyle yeni ilişkilerde oldukça ketlenebilirler. Utangaç, sessiz, suskun olabilirler.
• Çekingen kişiler, sosyal olarak yetersiz, kişisel olarak çekicilikten uzak ve başkalarına göre daha aşağıda hissetme eğilimindedir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu ile sosyal fobi arasındaki fark nedir?

Kaçıngan Kişilik Bozukluğu ve sosyal fobi karıştırılabilir. Hastaların büyük bir kesiminde her ikisi bir arada bulunur. Sosyal fobi bir kaygı bozukluğudur ve kişinin hayatının herhangi bir döneminde başlayabilir. Genel olarak toplumsal durumlarda yoğun kaygı yaşamakla kendini gösterir ve kişi bundan yakınır; bunu yenmek için çözüm arar.

Kaçıngan Kişilik Bozukluğu ise, genel olarak toplumdan ve insanlarla ilişkilerden kaçınmayı içeren uzun süreli bir yaşam biçimi olarak görülür. Bu, bir kaygı durumu değil, kalıcı bir kişilik örüntüsüdür.

Çekingen Kişilik Bozukluğunun nedenleri nelerdir?

Bu kişiler çocukluk döneminde genellikle duygusal ihmal yaşamışlardır. Reddedici veya cezalandırıcı bakımveren tutumları, çocuğun özgüvenini olumsuz yönde etkiler. Reddedilme kaygısıyla ne söyleyeceğini veya nasıl davranacağını bilemeyen çocukta, yanlış yapma korkusu gelişir. Eğer benzer olumsuz tutumlar okulda öğretmenler veya akranlar tarafından da sergilendiyse, bu çekingen ve kaygılı davranışlar daha da kökleşir.

Genetik ve çevresel faktörler bu bozuklukta rol oynar mı?

Evet, tıpkı birçok diğer kişilik bozukluğunda olduğu gibi, Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğunun gelişiminde hem genetik yatkınlık hem de çevresel etkenler önemli rol oynamaktadır.

Çocukluk yaşantısı Çekingen Kişilik Bozukluğunu etkiler mi?

Evet, tüm kişilik bozukluklarında olduğu gibi, çocukluk yaşantıları Çekingen Kişilik Bozukluğunun gelişiminde de önemli bir rol oynar.

Çekingen Kişilik Bozukluğu nasıl teşhis edilir?

Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğu, alanında uzman bir psikiyatrist veya klinik psikolog tarafından yapılan kapsamlı bir klinik değerlendirme sonucunda teşhis edilir. Teşhis sürecinde DSM‑5 veya ICD‑10 gibi tanı kitapları rehber olarak kullanılır ve MMPI gibi kişilik testleri tanıya destek sağlayabilir.

Hangi durumlarda bir uzmana başvurmak gerekir?

Birey, Çekingen Kişilik Bozukluğu belirtileri gösterdiğini ve bu durumun günlük yaşamını olumsuz etkilediğini fark ediyorsa, bir uzmana başvurmalıdır. Bu belirtilere ek olarak depresyon, kaygı bozukluğu gibi ek sorunlar da ortaya çıkabilir; bu nedenle profesyonel destek almak büyük önem taşır.

Çekingen Kişilik Bozukluğu tedavi edilebilir mi?

Evet, tüm kişilik bozukluklarında olduğu gibi Kaçıngan (Çekingen) Kişilik Bozukluğu da psikoterapi ile tedavi edilebilir.

Psikoterapi (psikodinamik terapi, bilişsel davranışçı terapi vb.) Çekingen Kişilik Bozukluğunda nasıl uygulanır?

Çekingen Kişilik Bozukluğu tedavisinde, kişi kaçındığı durumları ve hissettiği duyguları terapide güvenli bir ortamda ifade eder. Bu süreç, sadece yaşanan duyguların farkına varmakla kalmaz; duyguların kökenine ve geçmiş deneyimlerle bağlantısına dair derinlemesine bir keşif imkânı da sunar.

Terapötik ilişkide, kişi sosyal hayatındaki davranış kalıplarını terapide de sergileyebilir. Örneğin, güvenmekte zorlanabilir, geri çekilebilir veya onay arayışına girebilir. Terapist bu dinamikleri gözlemler ve yansıtarak farkındalık kazandırır, böylece kişi hem kendi davranışlarını hem de ilişkilerindeki tekrar eden örüntüleri görür.

Terapideki bu deneyim, kişinin içsel çatışmalarını çözmesine, savunma mekanizmalarını fark etmesine ve yerine daha sağlıklı başa çıkma yolları geliştirmesine olanak sağlar. Terapi odası, kişinin duygularını güvenle deneyimleyebileceği ve sosyal hayatındaki benzer durumları dönüştürebileceği güvenli bir alandır.

Sonuç olarak, terapi süreci sadece bireyin iç dünyasında değil, iş, okul ve sosyal ilişkilerinde daha özgüvenli ve aktif bir tutum geliştirmesine de katkı sağlar. Kişi, artık yalnızca kaçınmak yerine, duygularını ifade edebilen, ilişkilerde daha esnek ve uyumlu davranabilen bir birey haline gelir.

Çekingen kişiler, kendilerini sosyal açıdan yetersiz, kişisel olarak çekici bulmayan ve başkalarına göre daha düşük konumda hisseden bir tutum sergilerler. Bu duygu, büyük ölçüde içsel “önemli öteki” ile ilişkilidir. Yani iç dünyalarında kendilerini eleştiren veya değersiz gören bir temsilci varsa, dış dünyadaki olumlu geri bildirimler bile yeterli hissettirmeyebilir. Dinamik terapide amacımız, bu içsel önemli öteki kodlamasını dönüştürmektir. İçerideki önemli öteki sizi seviyorsa dışarıda kimse sevmese bile sevilir olduğunuzu hissedebilirsiniz. Oksijensiz yaşayabilmek gibi…

İlaç tedavisi Çekingen Kişilik Bozukluğunda gerekli midir?

Kişilik bozuklukları ilaçla değil, psikoterapi yoluyla tedavi edilir. Psikoterapi, kişinin kişilik yapısındaki sorunları ve içsel çatışmalarını çözmesine yardımcı olur. Ancak, kişilik bozukluğuna depresyon, kaygı bozukluğu gibi ek ruhsal problemler eşlik ediyorsa, bir hekim gözetiminde ilaç tedavisi de uygulanabilir.

Grup terapisi ve sosyal beceri eğitimi tedavide etkili midir?

Evet, grup terapisi ve sosyal beceri eğitimi tedavide etkili olabilir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu tedavisi ne kadar sürer?

Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğunun tedavi süresi, kişiye ve koşullara bağlı olarak değişir. Kişinin motivasyonu, kişilik özellikleri, terapiye düzenli katılımı, eşlik eden ruhsal veya fiziksel sağlık sorunları, sosyal destek düzeyi ve yaşam koşulları tedavinin süresini etkileyen başlıca faktörlerdir. Genel olarak, tedavi süreci çoğu vakada yaklaşık 1–3 yıl sürmektedir.

Çekingen Kişilik Bozukluğu tedavi edilmezse ne olur?

Çekingen Kişilik Bozukluğu tedavi edilmediğinde, belirtiler zamanla daha da şiddetlenebilir. Bu durum, kişinin günlük yaşam işlevselliğini önemli ölçüde bozabilir. Sosyal ilişkilerden uzaklaşma, özgüven kaybı ve içe çekilme davranışları artabilir. Ayrıca tabloya depresyon, kaygı bozuklukları ya da alkol-madde kullanımı gibi ek tanılar da eşlik edebilir. Bu nedenle, erken dönemde profesyonel destek almak oldukça önemlidir.

Tedavi gören bireyler sosyal hayatta nasıl değişir?

Tedavi süreci ilerledikçe bireyin aile, sosyal ve iş yaşamında belirgin değişimler görülür.
Değerlendirilme ya da eleştirilme kaygısı azaldıkça kişi, kendini daha özgür bir şekilde ifade edebilir.
Artık düşüncelerini paylaşabilir, espri yapabilir ve sohbetlere daha rahat katılabilir. Bu doğal tutum, çevresindekilerin onu gerçek kişiliğiyle tanımasını sağlar. Zamanla sosyal ilişkiler güçlenir, çevresi genişler ve aidiyet duygusu artar.

Çekingen Kişilik Bozukluğu olan yakınlarına nasıl destek olunabilir?

Çekingen Kişilik Bozukluğu olan bireyler eleştiriye karşı oldukça hassastır.
Bu nedenle, yakınlarının yargılayıcı olmaktan kaçınması ve iletişimde nazik bir dil kullanması önemlidir. Küçük bir yorum bile onlar için incitici olabilir; bu yüzden anlayışlı ve destekleyici bir yaklaşım benimsemek gerekir.

Güven kurmakta zorlandıkları için sabırlı davranmak ve zamanla güvenli bir ilişki inşa etmek büyük önem taşır. Sosyalleşmelerini desteklemek amacıyla birlikte kahve içmek, sohbet başlatmak veya küçük buluşmalar düzenlemek faydalı olabilir.

Eğer yaşadığı zorluklar günlük yaşamını ciddi şekilde etkiliyorsa, kişiyi yargılamadan, profesyonel destek almaya teşvik etmek en doğru adım olacaktır.

Çekingen Kişilik Bozukluğu olan kişiler iş ve ilişkilerde hangi zorlukları yaşar?

Çekingen Kişilik Bozukluğu olan kişiler, iş hayatlarında ve ilişkilerinde çeşitli güçlüklerle karşılaşabilirler.
Başkalarının gözünde nasıl göründükleri konusunda yoğun endişe yaşadıkları için bu durum, iş performanslarını olumsuz yönde etkileyebilir.
Etkileşim ve dışa dönüklük gerektiren mesleklerde zorlanabilir; sunum yapmak, ekip çalışmaları yürütmek veya girişimci adımlar atmak onlar için oldukça kaygı verici olabilir.

İlişkilerinde ise eleştiriye karşı aşırı duyarlıdırlar. Reddedilmekten korktukları için duygularını ifade etmekte çekingen davranabilirler. Bu nedenle, duygusal yakınlık kurmaktan kaçınma eğilimi gösterebilir ve zamanla ilişkilerinde mesafe oluşabilir.

Ankara’da Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğu tedavisi için hangi uzmanlara başvurulmalı?

Ankara’da Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğu tedavisi için uzman psikologlara başvurulabilir. Kişilik bozuklukları, psikoterapi ile tedavi edilir.

Randevu oluşturmak veya detaylı bilgi almak için Ankara Çankaya’da bulunan ofisimizi ziyaret edebilir ya da bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Çekingen Kişilik Bozukluğu tedavisinde psikiyatrist ve psikolog farkı nedir?

Çekingen Kişilik Bozukluğu tedavisinde, klinik psikologlar psikoterapi uygulayarak süreci yürütür. Kişilik bozukluğuna eşlik eden kaygı bozuklukları, depresyon gibi psikiyatrik durumlarda ise psikiyatristler ilaç tedavisi uygulayabilir. Ayrıca psikoterapi yapan psikiyatristler de bulunmaktadır.